Exploring Urban (Living) Labs: A Model Tailored for Central and Eastern Europe’s Context

W artykule podjęta została próba syntezy istniejącej wiedzy i badań związanych z funkcjonowaniem urban (living) labów oraz analizy konkretnych doświadczeń ich kilkudziesięciu reprezentantów z całego świata w celu opracowania definicji oraz modelu laboratorium miejskiego, dostosowanego do warunków krajów Europy Środkowo-Wschodniej.

Brak usystematyzowanej definicji odnoszącej się do funkcjonujących laboratoriów miejskich wpłynął na opracowanie jednej, możliwie precyzyjnej definicji urban labu, dostosowanej do warunków społeczno-ekonomicznych krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Na podstawie systematycznego przeglądu literatury przedmiotu oraz przeprowadzonych badań kwestionariuszowych w 24 urban labach z różnych krajów świata na temat ich funkcjonowania, podjęta została próba opracowania zintegrowanego modelu laboratorium miejskiego, z uwzględnieniem takich elementów, jak m.in. grupy interesariuszy, obszary tematyczne działań czy etapy procesu projektowego.

Przedstawione w artykule różne definicje, typologie urban (living) labów, a także różne podejścia do ich działalności w wielu krajach wskazują, jak rozbudowanym i niejednorodnym są one narzędziem. Mimo zauważalnych różnic, ich nadrzędnym celem funkcjonowania jest niezmiennie poprawa jakości życia mieszkańców miast, z uwzględnieniem interesu różnych grup odbiorców.

Rosnące zainteresowanie urban labami odzwierciedla się w coraz większej liczbie publikacji dotyczących tematyki ich funkcjonowania oraz rosnącej liczbie ‘urban labowych’ inicjatyw, co wpływa na zwiększającą się liczbę miast rozważających ich  wdrożenie. Dotychczas narzędzie to nie było wykorzystywane w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, w tym także w Polsce, przez co autorzy niniejszego opracowania podjęli się wypracowania koncepcji laboratorium miejskiego (2018/2019), w oparciu o którą zrealizowano pilotażowy projekt w dwóch polskich miastach w latach 2019-2021.