Fablaby (ang. fabrication laboratory – laboratorium cyfrowej fabrykacji) to przestrzenie fizyczne, w którym dzięki cyfrowo sterowanym urządzeniom (drukarki 3D, frezarki czy plotery laserowe) można przekształcić swoje pomysły w prototypy czy wręcz gotowe produkty. Fablaby to również wirtualne społeczności wspomagające kreatywne korzystanie z nowych technologii. Oficjalnie fablabami nazywane są miejsca, które są zgodne z tzw. The Fab Chart i znajdują się w międzynarodowej sieci Fablab Network. Na świecie funkcjonują też jednak przestrzenie o innych nazwach, a spełniające podobne funkcje.
Przestrzenie te zwykle wyposażone są w narzędzia stolarskie i elektryczne, drukarki 3D, sterowane komputerowo obrabiarki (CNC), elektronikę, komputery i narzędzia programistyczne, wspierane przez oprogramowanie open source, a ich działalność obejmuje m.in. rzemiosło tekstylne, elektronikę, zaawansowaną robotykę czy tradycyjną obróbkę drewna.
Fablaby oferują zarówno uczestnictwo w tematycznych kursach, jak i dają możliwość samodzielnego majsterkowania. Umożliwiają tworzenie pomysłowych produktów, ale i np. naprawę zepsutych urządzeń domowych. Celem działania fablabu jest realizacja własnych pomysłów i rozwój pasji, a także radość z uczenia się. Dzięki idei współdzielenia są to miejsca ogólnodostępne i najczęściej niekomercyjne. Sprzyjają tym samym walce z wykluczeniem technologicznym i cyfrowym, wspierają także oddolne inicjatywy oraz zaangażowanie i współpracę społeczności lokalnych.
Metodyka uczenia się w fablabach opiera się na aktywnym uczestnictwie, dzieleniu się wiedzą, ceni opiekę mentora/trenera i współpracę osób o różnych umiejętnościach i kompetencjach. Większy nacisk kładzie się na uczenie się od siebie nawzajem i spontaniczną inspirację, niż na konkretne podejście dydaktyczne. Fablaby integrują środowiska osób twórczych, tworząc lokalne wspólnoty i lokalne środowiska uczenia się.
Oficjalnie fablabem nazywane są miejsca, które są zgodne z tzw. The Fab Chart i znajdują się w sieci Fablab Network (jednym z założycieli sieci jest FabLab Bielsko-Biała). FabLabNet ma na celu wspieranie międzynarodowych sieci FabLabów i ich rozwój w zakresie współpracy z lokalnymi regionalnymi systemami edukacji oraz środowiskiem biznesowym i przedsiębiorstwami. Obecnie światowa sieć fablabów to otwarta twórcza społeczność funkcjonująca w postaci ok. 1,7 tysiąca fablabów w ponad 100 krajach.
Jednak fablaby funkcjonują też jako przestrzenie o innych nazwach spełniające podobne funkcje – Pracownia Cech (Toruń), Męska Szopa (Słupsk, Wrocław, Warszawa), RestartLab (Konin). Idee fablabowe są realizowane w Polsce przede wszystkim poprzez działające jako organizacje pozarządowe lokalne fablaby. W niektórych krajach fablaby funkcjonują na uniwersytetach czy w parkach technologicznych. Coraz częściej tego typu warsztaty powstają również w instytucjach kultury (domy kultury, biblioteki).