Wpis opublikowany 26.09.2022r.
W naszej najnowszej publikacji „Przestrzenie kreatywno-warsztatowe. Makerspace’y, fab laby i warsztaty w przestrzeniach polskich miast” przyglądamy się fenomenowi przestrzeni warsztatowych typu makerspace, związanych z szeroko pojętą kreatywnością i wytwórczością – czyli całą kulturą samodzielnego tworzenia (do it yourself – DIY).
Ruch wytwórców (DIY) oraz jego przestrzenne manifestacje w postaci miejsc, które określamy zbiorczo mianem przestrzeni kreatywno-warsztatowych, stają się coraz bardziej popularne także w Polsce. Dostrzegamy wyraźnie, że praktyki hobbystyczne, które niegdyś były bardziej zindywidualizowane i kojarzone raczej z majsterkowaniem w przydomowym garażu, przekształcają się obecnie w szerszy ruch wytwórców. Ruch ten, skupiony na tworzeniu i współtworzeniu, funkcjonuje w oparciu o wspólne przestrzenie o charakterze warsztatowym.
Opisywane przez nas przestrzenie kreatywno-warsztatowe (obejmujące w naszej publikacji m.in.: warsztaty, maker- i hackerspace’y oraz fab laby) to miejsca oferujące relatywnie łatwy dostęp do sprzętu i narzędzi (nie rozróżniamy tutaj technologii wysokich i niskich). Dostęp do wysokich technologii często ma znaczenie dla przestrzeni kreatywno-warsztatowych, chociaż wiele z nich prowadzi działalność niezwiązaną z nimi, koncentrując się na sztuce i rzemiośle i opierając swoje działania na podstawowych narzędziach warsztatowych.
To przestrzenie o różnych celach i podejściach. Część z nich skupia się na wspieraniu innowacji (w tym tych o charakterze społecznym), uczeniu się przez całe życie, kreatywności w obszarach sztuki i kultury. Część rozwija nowe kompetencje, w tym cyfrowe, inżynieryjne czy z zakresu przedsiębiorczości. Inne stanowią przestrzeń spotkań, prowadzą warsztaty dla dzieci, a także wzmacniają pozycję pewnych grup, w tym kobiet i młodzieży.
Przestrzenie kreatywno-warsztatowe opierają się na pracy nad indywidualnymi projektami, ale jednocześnie – a może przede wszystkim, w odróżnieniu od majsterkowania we własnym garażu – zachęcają do współpracy. To właśnie dzięki współpracy budują społeczność wytwórców, która może dostarczać i dzielić się know-how. To przestrzenie, w których można się wymieniać pomysłami, rozwiązaniami i w których można uczyć się oraz rozwijać nowe umiejętności. Z naszej perspektywy założeniem przestrzeni w typie makerspace’u jest to, aby każda osoba mogła do niej przyjść i pracować nad swoim lub wspólnym projektem, dzieląc się doświadczeniami i wiedzą.
Na potrzeby naszej książki przyjęliśmy szeroką definicję przestrzeni kreatywnych:
Przestrzeń kreatywno-warsztatową to miejsce, w którym ludzie mogą się swobodnie spotykać, aby tworzyć, naprawiać lub wymyślać nowe rzeczy, wykorzystując tradycyjne rzemiosło lub nowe technologie w indywidualnych lub wspólnych działaniach
DOBRY PRZYKŁAD – WARSZTAT MIEJSKI W GLIWICACH
Dobrym przykładem przestrzeni kreatywno-warsztatowej jest Warsztat Miejski w Gliwicach. Za powstaniem tej inicjatywny stoi grupa założycielska (nieformalnie zawiązana w 2016 roku, zaś w 2018 zarejestrowana jako stowarzyszenie), którą tworzą inżynierowie, informatycy, specjaliści z zakresu oprogramowania i projektowania usług, nauczycielka, animatorka kultury i trener kreatywności. Osoby te charakteryzuje różnorodna motywacja do tworzenia przestrzeni do działania: część z nich marzy o miejscu, w którym będą mogli wykonywać przedmioty potrzebne do pracy lub prototypy nowych rozwiązań, innym brakuje miejsca, by rozwijać swoje zainteresowania, jeszcze inni chcieliby dzielić się w takim miejscu swoim doświadczeniem albo twórczo spędzać czas z dziećmi. Wszyscy jednak chcą współtworzyć kompleksowo wyposażony warsztat, który jest dostępny dla mieszkańców miasta przez siedem dni w tygodniu, gotowy do działania i pracy różnych hobbystów, majsterkowiczów, twórców czy artystów. Poza przestrzenią fizyczną ważna jest dla nich także przestrzeń społeczna, którą starają się tworzyć poprzez realizację projektów społecznych oraz organizację wydarzeń aktywizujących mieszkańców Gliwic do działania w obszarze ruchu make. Aktualnie gliwicki warsztat zlokalizowany jest przy ul. Pszczyńskiej 1A, w budynku dawnej piekarni, który udało się wynająć Stowarzyszeniu Warsztat Miejski z zasobów Miasta Gliwice po kilkudziesięciu miesiącach poszukiwań. Jesienią 2020 roku osoby zaangażowane w stworzenie otwartej pracowni przystąpiły do remontu wspomnianego lokalu – własnymi siłami, przy wsparciu finansowym z grantów, darowizn i składek oraz pochodzącym z odpłatnej działalności statutowej. Pokonując różne przeszkody i realizując kolejne etapy remontu – w tym kosztowną wymianę okien i drzwi, na którą udało się zebrać środki podczas zbiórki na jednej z platform crowdfundingowych – wyposażono pracownię w szereg narzędzi do obróbki drewna, metalu, materiałów lekkich i innych. W kolejnych pomieszczeniach obiektu planowane jest uruchomienie m.in. pracowni krawieckiej, bio labu, ciemni, stolarni, hali warsztatowej, pracowni z drukarkami 2D i 3D oraz z urządzeniami elektronicznymi.
Warsztat Miejski w Gliwicach (autor fot. po lewej: Mateusz Janiszewski, autor fot. po prawej: Witold Świackiewicz, CNM Studio)
Więcej o przestrzeniach kreatywno-warsztatowych i wynikach naszych badań przeczytać można w naszej publikacji Przestrzenie kreatywno-warsztatowe. Makerspace’y, fab laby i warsztaty w przestrzeniach polskich miast. Zachęcamy do bezpłatnego pobrania!